Het bijzondere gevoel van vinyl

"Hebben jullie nog kerst-elpees," zo vroeg ik afgelopen week op de vinyl-afdeling bij Sounds. Schijnbaar waren ze deze exemplaren uit lang vervlogen tijden net aan het sorteren, want de keuze was nog even beperkt, maar na enige aanwijzingen en wat speurwerk tussen de duizenden vinyl-albums, stuitte ik op een LP van Perry Como uit 1959. De prijs? Één euro. Geen geld.

De plaat bezorgde mij vanavond veel plezier. Rob onderuitgezakt in zijn luie stoel, kaarsen aan, kerstboom lampjes die schitteren en deze crooner die zijn werk deed. Bij het eerste liedje was enig gekraak hoorbaar, voor de rest was de LP nog in prima staat. Als ik veel tijd heb en meer rust in mijn lijf, val ik vaak terug op het oude, vertrouwde geluid van vinyl. Een jaar of drie geleden haalde ik de oude pick-up bij mijn toenmalige woning van zolder, sloot het apparaat aan op de moderne versterker en in no-time was mijn passie voor vinyl weer terug. Sindsdien check ik in winkels als Sounds in Venlo, Concerto in Amsterdam of op het Waterlooplein regelmatig naar juweeltjes van toen. Te absurde bedragen zijn daarbij overigens niet aan mij besteed. Ik ben geen echte verzamelaar; het gaat mij om het genieten van een ander, traditioneler, maar vooral warmer geluid.

Het doel is wel om alle albums van bepaalde legendarische acts zoals The Rolling Stones, KISS, Pink Floyd en The Beatles op vinyl te scoren. Nee, niet die nieuwe persingen, maar bij voorkeur zo oud mogelijk en in goede staat. Dat zijn twee dingen die lastig samengaan, maar het valt te proberen. Mijn speurtocht richt zich eigenlijk louter op werk uit de jaren 60 en 70. Twee weken geleden vond ik in Amsterdam het album 'Abbey Road' van The Beatles als elpee. Ik kocht deze plaat omdat hij 'oud' oogde, maar wel in goede staat was. Met wat speurwerk via het labelnummer krijg ik het vermoeden dat dit exemplaar echt uit 1969 stamt. Nadat Perry Como klaar was met zijn kersthits, had dit album van de 'Fab Four' uit 1969 de eer mij door de rest van de avond te begeleiden. Na enige tijd betrapte ik er mezelf op al zeker tien minuten lang de hoes aan het bestuderen te zijn. Die ene simpele foto van John, Paul, George & Ringo op het zebrapad bij hun studio in Londen. Dat beeld dat ik honderden keren heb gezien, maar nog nooit eerder zo intens als vanavond bekeek. Ja, ik heb er veel over gelezen. Zoals de zogenaamde verwijzingen naar het feit dat de echte Paul McCartney zou zijn overleden. Nu bestudeerde ik onbewust elk detail. Nog niet zo lang geleden las ik ergens dat McCartney - vlak voordat de definitieve hoesfoto werd gemaakt - zijn slippers uitdeed. Zijn blote voeten leidde later tot een aanwijzing dat hij niet meer in leven zou zijn.

Ik keek naar de lucht, de mensen op de achtergrond die een praatje maakten, en de man rechts - een Amerikaanse toerist die toevallig daar was. Zich allen waarschijnlijk niet beseffend dat op dat moment één van de beroemdste foto's uit de historie van de popmuziek werd geschoten. Ik dacht aan de vier leden van de band. Vlak voor het maken van de foto's rookten ze op het trapje van de Abbey Road studio nog gezamenlijk, verveeld een sigaret. Waarschijnlijk hadden ook The Beatles er geen flauw benul van dat ze op het punt stonden wéér een stukje historie neer te zetten. Zij liepen daar, los van elkaar, over dat zebrapad bij Abbey Road. Waarschijnlijk heeft één van hen (mogelijk de kritische Lennon of de nuchtere Harrison) gezegd: "Zijn we nu klaar met die flauwekul?" The Beatles stonden op het punt uit elkaar te gaan. Er was nog wel respect voor elkaar, maar geen band meer. Vermoedelijk is ieder van hen na de korte fotoshoot weer zijn eigen weg gegaan. Of zijn ze nog even de opnamestudio bij het befaamde zebrapad ingedoken. Echte Beatlesfreaks zullen het antwoord vast weten.

Goed, ik staarde dus al zeker tien minuten onafgebroken naar die hoes, naar die beroemde foto. Is fotografie ook kunst? Ja, luidt mijn antwoord. Het werk van een echte goede fotograaf is ook kunst. Deze hoes is zeker artistiek. Voor de oorspronkelijke foto's vraagt men vast een duizelingwekkend bedrag. Mijn ogen bleven gefocust op de hoes. Wat voor dag was het? Aan de lucht te zien een zomerse dag. Een snelle check op internet leerde mij dat het inderdaad de 8e augustus 1969 was; aan het einde van de ochtend. De foto bleef mij fascineren. Ja, zo bestudeerde ik als kleine aap ook elpee-hoezen. Zo snel de naald in de groef viel, was de verpakking in mijn handen. Ze hoorden onafscheidelijk bij elkaar. De hoes, de foto's, de binnenhoes, de teksten en de muziek op vinyl. Dat heb ik met cd-hoesjes nog nooit zo intens gedaan. Hoe zeer ze tegenwoordig ook hun best doen er iets moois van te maken met kartonnen lay-outs, fraaie verpakkingen of luxe-dozen. Het kan van zijn lang-zal-die-leven niet op tegen de oude vertrouwde elpeehoes. De kwaliteit van het vinyl van Abbey Road was overigens fantastisch. Of deze echt uit 1969 komt, weten alleen echte kenners. Voor mijn gevoel stond mijn exemplaar bij de release in december 1969 voor het eerst in een platenzaak in Londen of Liverpool. Het serienummer van de elpee en andere feiten op hoes en label lijken mijn gevoel te ondersteunen.

Tijdens mijn speurtocht afgelopen week naar traditionele kerstalbums bij Sounds stonden ook twee jongens tussen het vinyl te neuzen. Ze waren niet ouder dan twaalf jaar en discussieerden over vinyl, pick-ups en naalden alsof ze niet beter wisten. Ik hoor vaker dat er onder de nieuwste generatie muziekliefhebbers steeds meer jongeren zijn die veel werk downloaden, maar als ze de muziek echt mooi vinden, hun zuurverdiende geld uitgeven aan een vinyl-exemplaar van de desbetreffende plaat. Ook zij zijn zich bewust van de beleving die hoes en vinyl kunnen bewerkstelligen. Toen ik de Beatles-elpee terug in de hoes stopte, duwde ik even mijn neus naar binnen. Zoals een wijnkenner zijn neus in een glas 'hangt'. Het was de echte geur van een elpeehoes. Ja, ook mijn laatste zintuig werd geprikkeld. Horen, zien, voelen en tenslotte ruiken. "Ketsgek," zullen velen denken. Ach, de echte liefhebber weet wel beter. Wij hebben er slechts heel veel lol aan.