Over oerdriften, op hol geslagen vuisten en oprecht respect

"We zijn met z'n allen knettergek geworden." Heerlijk om een blog te beginnen met zo'n übercliché of open deur. Maar ik denk het steeds vaker. Meer en meer. Eigenlijk schud ik dagelijks mijn hoofd over gedrag van andere mensen. Gedrag waar ik mij op geen enkele manier in kan vinden. Asociaal gedrag, domme uitspraken, korte lontjes, egoïsme: kortom oergedrag dat door middel van macho-uitingen, gepronk, hebzucht, jaloezie, roddel en achterklap bij steeds meer mensen naar boven komt.

Het is zichtbaar in alle lagen van de maatschappij en het komt overal terug. Mensen die mij een beetje kennen, weten dat ik openbaar vervoer reiziger ben en misschien zelfs wel als echt liefhebber te boek sta (al doet met name Veolia er alles aan om mij die lol te ontnemen). In trein of bus kom ik tot rust en de extra tijd die een reis wel eens kan duren, wordt onderweg ingehaald: krant, tijdschrift of boek lezen, maar tevens de mogelijkheid om te werken, studeren of de digitale 'fanmail' te beantwoorden op Whatsapp, Twitter of Facebook. Dat hoeft dan thuis niet meer en daarmee win ik tijd. De laatste maanden zit ik echter toch vaker op de weg dan mij lief is. Telkens weer hoofdschuddend. Ik zie (vracht) auto's te vaak slingeren en kijk dan naar binnen. De chauffeur is dan met van alles bezig (telefoon, iets wat op de stoel naast hem/haar ligt of de kinderen op de achterbank), maar te weinig met de weg. "Dat moet een keer misgaan," denk ik dan. Bumperkleven, afsnijden, rechts inhalen of gewoon leuk en stoer doen: en dat allemaal voor een klein beetje tijdwinst of het tonen van oerdriften: ik ben beter, sneller, leuker dan jij. Elleboogje tegen de raam, andere hand plat op het stuur, beetje dom kijken en gaan met die banaan. Op weg naar een ongeluk. 

We krijgen het ook met de paplepel ingegoten. Ja, ik kom met de dooddoeners van TV programma's. Het asociale gedrag bij (reallife) soaps wordt verheerlijkt. Negativisme, afzeiken en patserigheid zijn troef. Maatschappelijke losers worden helden. Ik zal wel als een ouwe lul klinken door te zeggen, dat het vroeger op scholen, kantoren (steeds vaker een ideale broedplaats voor slecht menselijk gedrag) en veel andere plekken toch iets rustiger was dan anno 2014. Alles moet kunnen. Alles moet mogen. Excessen zijn het gevolg. We apen gedrag van anderen na; zeker de oerdriften van de mens. Ook vanuit de sport en politiek leren we vooral hoe het niet moet. Kijk naar politici. De zogenaamde knappe koppen geven te vaak het slechte voorbeeld. Zoveel was afgelopen week wel weer duidelijk. Bij de afwikkeling van de nieuwe zorgwet was sprake van ouderwetse achterkamertjes politiek. Achter de schermen waren afspraken gemaakt en dan is er verontwaardiging als toch iemand voor zijn eigen normen en waarden kiest. Zaken waar de politicus voor staat en als mens over heeft nagedacht. Men heeft zich in de materie verdiept. Eigenschappen waardoor de moderne mens zich onderscheidt van dierlijke soorten en vroege voorouders. 

Volgens mij ga je daarom de politiek in. Onderscheiden, informeren, nadenken, laten zien waar je voor staat. De juiste normen, waarden en idealen als voorbeeld geven. Niet om te konkelen of iemands reet te kussen (ook een uiting die past bij het oergedrag van de mens, al is het dan tegenwoordig meer figuurlijk), maar die laatstgenoemde bezigheden zijn in Den Haag een nationale sport geworden. En ondertussen maar denken dat het volk dom is. We liegen de kiezers voor met zoethoudertjes en als puntje bij paaltje komt, pakt het toch even anders uit. Er is bijna geen politicus meer te vinden die in Jip & Janneke taal kan uitleggen waarom iets wel of niet kan. Ze hebben één groot voordeel: het volk pikt het nog allemaal, maar ondertussen geven de dames en heren in Den Haag wel een schoolvoorbeeld van slecht grote mensengedrag. Geciviliseerde achterbaksheid zullen we dat dan maar noemen: liegen (zaken anders uitleggen, heet dat dan deftig), gekonkel en handjeklap zijn de norm. Alle redelijkheid is verdwenen. Hoe kunnen we verwachten dat het volk zich beter gedraagt? Veel mensen blijven kinderen. En je kunt kinderen alleen iets leren door het goede voorbeeld te geven. Niet door iets op te leggen, maar door het juiste voorbeeld te geven. 

Afgelopen nacht was in Venlo een nog triester staaltje van asociaal oergedrag te vinden. Tijdens een R 'n B feestje in het plaatselijke poppodium liepen de zaken enigszins uit de hand. Voor de eerst keer in deze fraaie lokatie. Vechtpartijen na te veel drank, een te hoog testosterongehalte en machogedrag. Er schijnt met glaswerk plus flessen gegooid te zijn en de opstootjes gingen na afloop in de binnenstad verder. Ik ben sinds de opening in oktober al diverse malen in Grenswerk geweest. Op avonden dat de echte muziekliefhebber aanwezig was, bespeurde ik geen greintje agressie. Uit de periode dat ik zelf nog wekelijks op stap ging, weet ik dat het in de binnenstad vooral misging als ergens een etablissement werd geopend waar een dansvloer aanwezig was. "Zal binnenkort wel tikken zijn," zeiden we dan tegen elkaar. En jawel. Binnen een aantal weken was het bal. Ik wil hiermee niet beweren dat dansen tot agressie leidt. Maar ergens komt dan blijkbaar het oerinstinct van de mens los. Dames gaan mooi staan doen, de adrenaline en testosteron van bepaalde heren raakt op stoom en hupsakee: kassa. Jaloerse blikken en opmerkingen zijn voldoende om vervolgens de vuisten vrolijk rond te laten gaan. In al mijn naïviteit denk ik dan: R 'n B… dansvloertje… opzichtige dames plus een aantal heren met opgepompte spieren… Zou het? Niet de muziek die amuseert staat dan centraal, maar het oerinstinct. Jagen, pronken, bewaken, zien en gezien worden. De zogenaamd geciviliseerde mens verandert weer in een oermens. Nee, ik was er niet bij, maar kreeg wel wat informatie van ooggetuigen en in de basis zal ik er niet ver naast zitten. 

Foto: Ruud Stikkelbroeck

Gelukkig vond rond hetzelfde tijdstip in de Venlose binnenstad een moment plaats waar positieve waarden en normen zorgden voor veel oprechte, mooie emotie: Een paar honderd meter verder dan de onrust van de R 'n B party stonden spontaan respect en oprechte liefde centraal. De Franse kok Philippe Mattioni nam afscheid van zijn keuken, restaurant en gasten. Ruim dertig jaar geleden leerde hij Venlo kennis maken met zijn kookkunsten. Kookkunsten die toen bij de start nog vreemd waren. Maar de stad heeft deze sympathieke Fransoos en zijn culinaire aanpak omarmd. Dat was duidelijk bij het fraaie eerbetoon. Zeker 150 mensen verzamelden zich in de vroege nacht bij  de ingang van het Franse restaurant voor een emotioneel eerbetoon.  

Een toespraak van loco-burgemeester Vera Tax, een aantal toepasselijke liederen gezongen door lokale artiesten en vooral veel, heel veel respect voor deze warme persoonlijkheid. Wie Philippe kent, kan alleen maar van deze man houden. Altijd hartelijk, vriendelijk, amicaal  en grappig. Een mens als Philippe zorgt ervoor dat oerdriften die dagelijks voor zoveel verwerpelijk gedrag zorgen, volledig vervagen bij mooi, eerlijk en oprecht menselijk gedrag. Het spontaan georganiseerde eerbetoon waarbij Mattioni en zijn vrouw Irmgard werden toegezongen, geknuffeld en gekust was tevens een goed voorbeeld om aan te tonen dat in deze steeds hardere tijden nog oog is voor de goedheid van de mens. De tranen bij Philippe en zijn vrouw waren oprecht. Ze kwamen van diep. Geen haantjesgedrag, competitiedrang of geciviliseerde achterbaksheid. Nee, louter oprechte emotie bij twee mooi mensen en de velen die hen een warm hart toedragen; in de afgelopen dertig jaar, gisteravond en tot in de lengte van jaren. Philippe is veur altied eine Venlonaer.