Pesten is niet cool

Hij leek sprekend op Jan. Iets te keurig kapsel, te traditioneel gekleed en een onzekere blik in zijn ogen. Deze 'Jan' zat schuin voor mij in de trein. Direct toen ik deze brave tiener zag, dacht ik terug aan Jan van de MAVO. Hij leek uit mijn geheugen gewist, maar nu denk ik alweer een dag of drie aan hem. Te stil, te stijfjes, te onzeker en ja… dus een makkelijke prooi voor strontvervelende leeftijdgenoten van een jaar of 14 a 15.

Mijn God, hoe zal de Jan van toen zich gevoeld hebben; waarschijnlijk vaak eenzaam. Nee, ik stond niet vooraan om hem te pesten; integendeel. Maar ik was ook niet haantje de voorste om hem te helpen of contact te zoeken. Jan was gewoon heel aardig en als hij aardig tegen je deed, wist je even geen houding te geven. Hij meende het dan oprecht. Hij wilde even een babbeltje. Over wat er in hem omging of over school; het huiswerk. Wij deden altijd zo lullig tegen hem. Voor de gek houden wegens zijn te brave uiterlijk, maar vooral negeren. Jan hoorde bijna nergens bij. En iemand bewust negeren is ook een vorm van pesten. Een vreselijke vorm zelfs. Nu ik er goed over nadenk, waren er misschien één of twee leeftijdsgenoten waar hij af en toe mee samen was. Jan verdiende eigenlijk een arm om zijn schouder, een flinke peptalk en dan bij de groep betrokken worden, maar dat is bij mijn weten nooit gebeurd. Jan was vaak alleen; te vaak. Eigenlijk altijd.

Onderging deze 'Jan' anno 2014 in de trein hetzelfde lot als mijn voormalig klasgenoot? Zat hij nu ook zo weggedoken in een hoekje omdat hij de hele dag al in een hoekje werd gedreven door zijn klasgenoten? Of had ik te veel medelijden met deze jongeman? Ik weet het niet, maar dankzij deze brave tiener, denk ik nu al een dag of drie weer vaak aan de Jan van toen. Wat zal er van hem geworden zijn? Ik hoop een mooie baan, lieve vrouw en goed gezin. Misschien is hij na die middelbare schooltijd wel heel gelukkig geworden.

Tijdens onze recente reünie van de lagere school spraken een aantal klasgenoten openlijk over het feit dat ze ook wel eens gepest werden. Niet op grote schaal, maar ze waren wel eens het pispaaltje of slachtoffer van degene met de grootste mond. Ik was me daar nooit van bewust, maar kende wel een stuk of drie, vier anderen uit de basisschoolperiode die met regelmaat gepest werden. Ja, één persoon heb ik mijn excuses aangeboden. Ze gaf toe er lang last van te hebben gehad. Toen zij na de lagere school naar het voortgezet onderwijs vertrok, kwam ze daar als een angstig konijntje binnen. Bang om weer gepest te worden, hield ze zich stil en trok ze zich terug.  Ik vond het heftig om te horen.

Kinderen hebben geen flauw idee wat ze hun leeftijdgenootjes aandoen met pesten. Het kan iemand voor vele jaren vormen of liever gezegd: misvormen. Elke opmerking, elk gemeen woord kan raak zijn. Keihard raak. Zelf ben ik nooit uitgebreid gepest al waren de eerste twee jaren op de MAVO niet altijd eenvoudig. Zeker het tweede jaar niet. Er waren voldoende leuke contacten, maar zeker in dat tweede jaar zat ik tussen - hoe zal ik het zeggen - brutaaltjes uit de volkswijken. Daar werd wel eens een tik, schop of gemeen woord uitgedeeld richting mij. Nooit massaal. Er waren voldoende anderen met wie ik een goed contact had. Maar ook tijdens die enkele tik of opmerking richting mij, sprong niemand in de bres.

Ik mocht of liever gezegd 'moest' dat jaar over doen en belandde bij andere kinderen. Een compleet, maar dan ook compleet andere groep. Kinderen die net zoals ik uit de binnenstad kwamen; kinderen van middenstanders en verder veel anderen uit dorpjes rondom Venlo. De jaren die volgden waren fantastisch en zorgen nu nog voor veel fraaie en warme herinneringen. Maar onderdeel van onze groep was dus ook Jan. En hoewel Jan nooit een fysieke tik heeft gekregen, hoorde hij er niet bij. Stelletje klootzakken dat we waren. Of Jan dus net zulke fraaie en warme herinneringen aan zijn middelbare school periode heeft, betwijfel ik ten zeerste. Mocht ik hem ooit nog tegenkomen, zal ik ook hem mijn excuses aanbieden. Niet omdat ik hem pestte, maar omdat ik niet ingreep. Ik keek toe en betrok hem niet bij de rest. Slap! Gelukkig krijgt pesten steeds meer aandacht. Het kan nooit genoeg aandacht krijgen.

Rob